عەبدولقادر ساڵح

پسپۆڕی یاسا

 

ماوەیەکە بە گەرمى دەنگۆى زیادکردنى نرخى تەزوی کارەباى ماڵان بوەتە باسوخواسى سۆشیال میدیا و دەزگا میدیاییەکان، هەرچەند وەزارەتى کارەبا لەم بارەیەوە هیچ راگەیاندنى نووسراو یان رونکردنەوەیەکى بڵاونەکردوەتەوە، بەڵام بەگوێرەى ئەو پسولانەى بڵاوکراونەتەوە لە سۆشیال میدیا دەردەکەوێت نرخى تەزوی کارەبا گۆڕانکارى گەورەى بەسەردا هاتووە بەبڕى چەندان قات زیادکراوە.

 

ئەگەر بێتو ئەو نرخانە راستەقینە و دروست بن، ئەوا بەبڕواى ئێمە ئەم هەنگاوە بەر لەهەر شتێک سەرپێچى رێنماییەکانى خودى وەزارەتى کارەبایە، چونکە لەڕوی یاساییەوە پێدانى تەزوی کارەبا بە هاوبەشى ماڵان و هەمو شوێنەکانى دیکە و نرخەکەیشی بەپێى رێنمایى ژمارە (٢)ـی ساڵى ٢٠٢١ـی وەزارەتى کارەبا رێکخراوە کە لە رۆژنامەى وەقایعى کوردستان ژمارە (٢٧٤)ـی رێکەوتى ٢٤/ ١١/ ٢٠٢١ بڵاوکراوەتەوە. لەم رێنماییەدا نرخى کارەبا بە ماڵان بەپێى 'کیلۆ وات' لەخشتەى ژمارە(٥)ـدا دیاریکراوە و نرخى هەر کیلۆ واتێکی کارەبا لە (١٨) دینارەوە دەستپێدەکات و بەشێوەی (تصاعدى) زیاد دەکات ئەمەش بەپێى رێژەى بەکارهێنانى تەزوی کارەبا.

 

ئەم رێنماییە یەکجار هەموار کراوەتەوە و لەو هەموارەدا کە لە رۆژنامەى وەقایعى کوردستان ژمارە (٣٠٦)ـی رێکەوتى ١٤/ ٦/ ٢٠٢٣ بڵاوکراوەتەوە، نرخى یەک کیلۆ وات کارەباى کۆمەڵگەکانى نیشتەجێبوونى بە (١٥٦) دینار دیاریکردوە.

 

بێگومان هەر زیادکردنێک لە نرخى تەزوی کارەبادا بکرێت پێچەوانەى خودى ئەو رێنماییە کە لەلایەن وەزارەتى کارەباوە دەرکراوە و نرخى تەزوى کارەباى دیاریکردوە، هەروەک دەبێت رەچاوى ئەوەش بکرێت بەگوێرەى فەتواى راوێژکارى ئەنجومەنى شوراى هەرێم بە ژمارە (٣٤/ ٢٠١٣) لەرێکەوتى ٢٩/ ١٠ /٢٠١٣ لە کاتى ئیستادا حکومەتى هەرێم حکومەتى کاربەرێکەرە، چونکە بەپێى فەتواکە حکومەت بە دەستلەکارکێشراوە (مستقیل) دادەنرێت و دەبێتە حکومەتى کاربەرێکەر (تصریف الاعمال) لەسەرەتاى دەستپێکردنى خولی نوێى پەرلەمانەوە تا کاتى پێکهێنانى حکومەتى نوێ.

 

بۆیە هەر زیادکردنێک لە نرخى تەزووى کارەبا لەرێگەى دەرکردنى رێنماییەوە بکرێت لەکەدار (معیب) دەبێت، چونکە دەرکردن یان هەموارکردنەوەى رێنمایی کە یاساکاریی لاوەکییە (تشریع فرعی)، پێویستە حکومەت لە دۆخى ئاسایى خۆیدا ئەنجامی بدات،  هەروەک هەمان ئەم بۆچونەش لەسەر هەموارى یەکەمى رێنماییەکە جێبەجێ دەبێت کاتێک نرخى تەزووى کارەباى کۆمەڵگاکانى نیشتەجێبوونى زیادکردووە لە ساڵى ٢٠٢٣، چونکە ئەو هەموارە لە بارودۆخێکدا دەرچوە کە حکومەت چوەتە قۆناغى کاربەرێکردنەوە.